ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΦΑΚΩΝ
Διάφραγμα, αριθμοί f και βάθος πεδίου
Διάφραγμα και έκθεση
Το διάφραγμα (γνωστό επίσης ως "ίριδα") είναι ένα πανέξυπνο μηχανολογικό στοιχείο που προσφέρει ένα άνοιγμα μεταβαλλόμενου μεγέθους στην οπτική διαδρομή, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο της ποσότητας του φωτός που διέρχεται μέσα από το φακό. Το διάφραγμα και η ταχύτητα κλείστρου είναι τα δύο βασικά μέσα ελέγχου της έκθεσης: για μια δεδομένη ταχύτητα κλείστρου, αν επικρατούν συνθήκες χαμηλού φωτισμού θα χρειαστεί μεγαλύτερο διάφραγμα ώστε να φτάσει περισσότερο φως στον αισθητήρα της εικόνας, ενώ σε πιο έντονο φωτισμό απαιτείται μικρότερο διάφραγμα για την επίτευξη της βέλτιστης έκθεσης. Εναλλακτικά, μπορείτε να διατηρήσετε την ίδια ρύθμιση διαφράγματος και να αλλάξετε την ταχύτητα κλείστρου, για να πετύχετε παρόμοια αποτελέσματα. Ωστόσο, το μέγεθος του ανοίγματος που παρέχεται από το διάφραγμα επίσης καθορίζει πόσο "παραλληλισμένο" είναι το φως που διέρχεται από το φακό, κάτι που επηρεάζει άμεσα το βάθος πεδίου. Επομένως, θα πρέπει να έχετε τον έλεγχο τόσο του διαφράγματος όσο και της ταχύτητας κλείστρου για να δημιουργείτε εικόνες με την εμφάνιση που θέλετε.
Τα μαθηματικά πίσω από τον αριθμό F
- Η τεχνική πλευρά -
Ο αριθμός F είναι η εστιακή απόσταση του φακού διαιρούμενη με την πραγματική διάμετρο του διαφράγματος. Επομένως, στην περίπτωση του φακού F1.4 G 35 mm, όταν το διάφραγμα ρυθμίζεται στο μέγιστο επίπεδο F1.4, η πραγματική διάμετρος του διαφράγματος θα είναι 35 ÷ 1,4 = 25 mm. Λάβετε υπόψη ότι καθώς αλλάζει η εστιακή απόσταση του φακού, αλλάζει και η διάμετρος του διαφράγματος σε ένα δεδομένο αριθμό F. Για παράδειγμα, ένα διάφραγμα F1.4 σε τηλεφακό 300 mm θα απαιτούσε πραγματική διάμετρο διαφράγματος 300 ÷ 1,4 ≈ 214 mm. Αυτό θα οδηγούσε σε έναν τεράστιο, ογκώδη και πολύ ακριβό φακό, και γι' αυτό δεν κυκλοφορούν πολλοί τηλεφακοί μεγάλου μήκους με πολύ μεγάλα μέγιστα διαφράγματα. Ουσιαστικά ο φωτογράφος δεν χρειάζεται να γνωρίζει ποια είναι η πραγματική διάμετρος του διαφράγματος, αλλά είναι χρήσιμο να κατανοήσει την αρχή που βρίσκεται πίσω από αυτό το στοιχείο.
"Αριθμοί F" ή "F-στοπ"
Όλοι οι φακοί έχουν ένα μέγιστο και ένα ελάχιστο διάφραγμα, που εκφράζονται ως "αριθμοί F", αλλά στις προδιαγραφές των φακών αναφέρεται συχνότερα το μέγιστο διάφραγμα. Ας δούμε, για παράδειγμα, τον φακό F1.4 G 35 mm της Sony. Πρόκειται για ένα φακό F1.4 35 mm: 35 mm είναι η εστιακή απόσταση (θα επανέλθουμε σε αυτό αργότερα) και F1.4 είναι το μέγιστο διάφραγμα. Αλλά τι ακριβώς σημαίνει "F1.4"; Δείτε το πλαίσιο "Μαθηματικά αριθμού F" για να μάθετε μερικές τεχνικές λεπτομέρειες, αλλά για να κατανοήσετε πρακτικά τι είναι αυτό το στοιχείο, αρκεί να γνωρίζετε ότι οι μικρότεροι αριθμοί F αντιστοιχούν σε μεγαλύτερα διαφράγματα και ότι το F1.4 είναι περίπου το μεγαλύτερο μέγιστο διάφραγμα που πιθανόν θα συναντήσετε σε φακούς γενικής χρήσης. Οι φακοί με μέγιστο διάφραγμα F1.4, F2 ή F2.8 γενικά θεωρούνται "γρήγοροι" ή "φωτεινοί".
Οι τυπικοί αριθμοί F που χρησιμοποιούνται με τους φακούς μηχανής, από το μεγαλύτερο στο μικρότερο διάφραγμα, είναι οι εξής: 1.4, 2, 2.8, 4, 5.6, 8, 11, 16, 22 και, μερικές φορές, 32 (για τους μαθηματικούς, όλοι αυτοί οι αριθμοί είναι δυνάμεις της τετραγωνικής ρίζας του 2). Αυτοί είναι οι απόλυτοι αριθμοί στοπ, αλλά θα δείτε και κλασματικούς αριθμούς στοπ που αντιστοιχούν στο μισό ή στο ένα τρίτο των απόλυτων αριθμών στοπ. Αν αυξήσουμε το μέγεθος του διαφράγματος κατά έναν απόλυτο αριθμό στοπ, η ποσότητα του φωτός που θα διέλθει από το φακό διπλασιάζεται. Αν μειώσουμε το μέγεθος του διαφράγματος κατά ένα στοπ, η ποσότητα φωτός που φτάνει στον αισθητήρα μειώνεται στο μισό.
[1] Πραγματικό διάφραγμα (μέγεθος της κόρης εισόδου) [2] Διάφραγμα [3] Εστιακή απόσταση Σημείωση: Οι τιμές του διαφράγματος και της εστιακής απόστασης στην εικόνα είναι προσεγγιστικές.
Διάφραγμα και βάθος πεδίου
Το "βάθος πεδίου" αναφέρεται στο εύρος των αποστάσεων από τη μηχανή, μέσα στο οποίο τα φωτογραφιζόμενα θέματα θα εμφανίζονται ευκρινή σε αποδεκτό βαθμό.
Σε ακραία παραδείγματα μικρού βάθους πεδίου, το βάθος εστίασης μπορεί να είναι μόνο λίγα χιλιοστά. Στο αντίθετο άκρο, ορισμένες φωτογραφίες τοπίων εμφανίζουν πολύ μεγάλο βάθος πεδίου, με κάθε στοιχείο να βρίσκεται σε ευκρινή εστίαση, από το σημείο ακριβώς μπροστά από τη μηχανή μέχρι και σε απόσταση πολλών χιλιομέτρων. Ο έλεγχος του βάθους πεδίου είναι μία από τις πιο χρήσιμες τεχνικές της δημιουργικής φωτογραφίας.
Βασικά, τα μεγαλύτερα διαφράγματα παράγουν μικρότερο βάθος πεδίου. Επομένως, αν θέλετε να τραβήξετε ένα πορτρέτο με ένα ωραίο αποεστιασμένο φόντο, καλό θα είναι να ανοίξετε πολύ το διάφραγμα. Αλλά υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν το αποτέλεσμα. Οι φακοί με μεγαλύτερες εστιακές αποστάσεις μπορούν γενικά να παράγουν μικρότερο βάθος πεδίου (εν μέρει επειδή, όπως μάθαμε προηγουμένως, το διάφραγμα F1.4 σε φακό 85 mm, για παράδειγμα, είναι πολύ μεγαλύτερο από το διάφραγμα F1.4 σε ευρυγώνιο φακό 24 mm), ενώ η απόσταση ανάμεσα στα θέματα της σκηνής θα επηρεάσει επίσης το αντιληπτό βάθος πεδίου.
Διάφραγμα (Αριστερά προς δεξιά): Ανοιχτό (μεγάλο) προς κλειστό (μικρό) Βάθος πεδίου (Αριστερά προς δεξιά): Μικρό προς μεγάλο
Τρία σημεία-κλειδιά για αποτελεσματική αποεστίαση
- Συμβουλή λήψης -
Ο φωτεινός φακός και το άνοιγμα του διαφράγματος μέχρι το τέρμα δεν είναι οι μόνοι τρόποι να τραβήξετε φωτογραφίες με όμορφο αποεστιασμένο φόντο. Αυτό είναι το πρώτο σημείο-κλειδί, αλλά μερικές φορές το μεγάλο διάφραγμα από μόνο του δεν προσφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Το δεύτερο σημείο-κλειδί είναι η απόσταση ανάμεσα στο θέμα και το φόντο. Αν το φόντο είναι πολύ κοντά στο θέμα, μπορεί να πέσει μέσα στο βάθος πεδίου ή να είναι τόσο κοντά ώστε ο βαθμός της αποεστίασης να μην επαρκεί. Όταν είναι δυνατό, να διατηρείτε μεγάλη απόσταση ανάμεσα στο θέμα και το φόντο που θέλετε να αποεστιάσετε. Το τρίτο σημείο-κλειδί είναι η εστιακή απόσταση του φακού που χρησιμοποιείτε. Όπως αναφέραμε προηγουμένως, είναι ευκολότερο να πετύχετε μικρό βάθος πεδίου με μεγαλύτερες εστιακές αποστάσεις, γι' αυτό επωφεληθείτε και από αυτό το χαρακτηριστικό. Πολλοί φωτογράφοι θεωρούν ότι οι εστιακές αποστάσεις μεταξύ 75 mm και 100 mm είναι ιδανικές για τη λήψη πορτρέτων με υπέροχο θολό φόντο.