"Η φωτογραφία τοπίου είναι θέμα φωτισμού. Το πιο δραματικό και περίεργο φως το πετυχαίνεις όταν ο καιρός έχει δυναμική", λέει ο Ισλανδός φωτογράφος Páll Stefánsson. Με τα χρόνια ο Páll έχει αγκαλιάσει τον ευμετάβλητο καιρό της Ισλανδίας, ίσως περισσότερο από χιλιάδες άλλους φωτογράφους που ταξιδεύουν στην πατρίδα του κάθε χρόνο.
"Είναι ενδιαφέρον όταν ο καιρός είναι κακός, πας στα πιο φωτογραφημένα μέρη της Ισλανδίας και δεν βλέπεις κανέναν άλλο φωτογράφο, το μεσημέρι όμως, όταν το φως είναι στο υψηλότερο σημείο του, βλέπεις εκατοντάδες φωτογράφους, όλοι να προσπαθούν να τραβήξουν το ίδιο πλάνο στο ίδιο φως. Θέλω να τους πω να έρθουν αύριο, που ο καιρός θα είναι κακός, αλλά θα έλεγαν ότι είμαι τρελός."
Ο καιρός και το φως αλλάζουν πολύ γρήγορα στην Ισλανδία, αυτό όμως ενθουσιάζει τον Páll αντί να τον εμποδίζει. Ο αλλαγές στον καιρό και το φως μεταβάλλουν διαρκώς την οπτική των τοπίων και τον εμπνέουν: "Ποτέ δεν σχεδιάζω τη λήψη, επειδή οι φωτογραφίες τοπίου μού έρχονται αυθόρμητα. Η φωτογραφία τοπίου πρέπει να είναι ελεύθερη, καθώς το φως είναι ο σημαντικότερος παράγοντας. Συνεχώς κινούμαι, περπατώ, κάνω πεζοπορία, οδηγώ και είμαι πάντα σε εγρήγορση, καθώς πρέπει να σταματήσω αν δω μια ενδιαφέρουσα σκηνή."
Ο Páll διαπιστώνει επίσης ότι η διάρκεια των ημερών στην Ισλανδία έχει τεράστιο αντίκτυπο στα πλάνα του: "Οι ημέρες φωτογράφισης το καλοκαίρι μπορεί να διαρκέσουν πολύ, καθώς πάντα υπάρχει κάτι που αξίζει να δεις και το φως είναι ενδιαφέρον. Ωστόσο, μέχρι τον Δεκέμβριο έχουμε μόνο 3 ώρες φυσικού φωτός. Είναι πρόκληση αν χρειάζεται να ταξιδέψω 500 χιλιόμετρα με ελάχιστο χρόνο για τη φωτογράφιση".
Παρόλο που χρησιμοποιεί τη Sony α7R III για τοπία, η μέθοδος του Páll βασίζεται σε 30 χρόνια εμπειρίας με γυρίσματα σε ταινίες, κυρίως με κάμερες μεσαίου μεγέθους.
"Δεν κοιτάω σχεδόν ποτέ την οθόνη στη μηχανή, φωτογραφίζω σαν να είναι αναλογική, δεν κάνω ποτέ οριοθέτηση έκθεσης (bracketing) για εικόνες HDR. Επίσης, δεν τραβάω πολλές φωτογραφίες. Η πρώτη φωτογραφία στο πρόσφατο βιβλίο μου ήταν η πρώτη και μοναδική που τράβηξα. Ήξερα ότι είχα την εικόνα που έψαχνα, οπότε γιατί να τη συνθέσω διαφορετικά;"
Όλες οι φωτογραφίες στο πρόσφατο βιβλίο ισλανδικών τοπίων του Páll έγιναν σε περίοδο δύο ετών, μια προσέγγιση που υιοθετεί ώστε το έργο του να παραμένει επίκαιρο. "Δεν μου αρέσει να ανατρέχω στα παλιά, επειδή νομίζω ότι οι φωτογράφοι πρέπει να κάνουν και να βλέπουν νέα πράγματα. Μου αρέσει να έχω τη ματιά μου προς τα εμπρός και πιστεύω ότι συνεχίζω να βελτιώνομαι ως φωτογράφος."
"Δεν έχω χρησιμοποιήσει ποτέ φακό zoom. Το 95% των φωτογραφιών μου είναι με τρία εστιακά μήκη: 35 mm, 50 mm και 85 mm. Νομίζω ότι όταν απλοποιείς τον εξοπλισμό σου με λίγους φακούς, ακονίζεις το μάτι σου και γνωρίζεις αυτόματα ποιον φακό να χρησιμοποιήσεις και πώς να προσεγγίσεις τη σκηνή."
Εξηγεί ότι και οι τρεις φακοί που χρησιμοποιεί, αξιοποιούν στο έπακρο τον αισθητήρα πλήρους καρέ της φωτογραφικής μηχανής, έτσι χρησιμοποιεί ελάχιστο εξοπλισμό επιτυγχάνοντας μια γκάμα διαφορετικών λήψεων: "Οι φακοί έχουν ποιότητα και bokeh που μου θυμίζουν τη μηχανή και τους φακούς μεσαίου μεγέθους. Είναι καλοί γιατί τους χρησιμοποιώ τόσο για τοπία όσο και για πορτρέτα. Μπορώ να τραβήξω πορτρέτα σε f/1,4 και να πάρω ένα υπέροχο θολωμένο φόντο με αψεγάδιαστα μάτια, ή μπορώ να φωτογραφίσω τοπία σε f/8 και τα πάντα να είναι εντός εστίασης, από το προσκήνιο μέχρι το φόντο. Είναι ο ίδιος φακός, αλλά οι φωτογραφίες έχουν διαφορετική εμφάνιση και αίσθηση, σαν να έχω δύο φακούς σε έναν".
Ένα άλλο εργαλείο στην τσάντα του Páll είναι η compact μηχανή Sony RX1R II, η οποία θεωρεί ότι προσθέτει μια νέα δυναμική στις φωτογραφίες του. "Λατρεύω τις τετράγωνες εικόνες από τότε που φωτογράφιζα με μηχανές μεσαίου μεγέθους, οπότε όταν είδα ότι η μηχανή είχε λειτουργία τετράγωνης εικόνας εντυπωσιάστηκα. Μου αρέσει να συνθέτω εικόνες σε τετράγωνη μορφή, είναι μια πρόκληση, όταν όμως γίνουν σωστά, είναι υπέροχες."
Συμβουλές για μοναδικά τοπία
"Οι φωτογραφίες μου μοιάζουν λίγο με τον άνεμο, δεν έχουν ποτέ την ίδια κατεύθυνση. Κυρίως, όμως, μου αρέσουν οι προκλήσεις, ακόμα και οι πιο μικρές"
