Η πεντάμορφη και το τέρας

Συζητάμε με τον Javier για τις βραβευμένες λήψεις macro που έχει τραβήξει, και συγκεκριμένα για αυτό που τον ωθεί να επιλέγει τα συγκεκριμένα θέματα: βατράχους και φρύνους, αράχνες και σκορπιούς. Λέει ότι, σε τελική ανάλυση, το ζήτημα είναι η εκπαίδευση. Ή, πιο σωστά, η επιθυμία να εκπαιδεύσεις άλλους ανθρώπους.

Για κάποιους, ίσως είναι δύσκολο να τα αγαπήσουν, αλλά το μόνο που χρειάζεται για να γίνει η διαφορά είναι να αλλάξει η οπτική του κόσμου για αυτά τα πλάσματα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την προστασία τους, κάτι που αφορά άμεσα τον Javier, όπως και για κάθε βιολόγο. Ένα σημαντικό έργο για εκείνον είναι το "Meet Your Neighbours" ("Γνωρίστε τους γείτονες"), που παρουσιάζει στον κόσμο τα υπέροχα πλάσματα που ζουν γύρω τους, με τη δύναμη της φωτογραφίας.

"Δεν θα προστατεύσουμε κάτι που μισούμε" εξηγεί, "και αυτό είναι που προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε. Να αλλάξουμε τον τρόπο που σκέφτονται οι άνθρωποι, έτσι ώστε να φροντίζουν περισσότερο τον κόσμο γύρω τους. Όταν βλέπουν ένα φίδι ή μια αράχνη σε μια όμορφη λήψη που δείχνει τη φυσική συμπεριφορά τους, αντί να το σκοτώσουν, θα προσπαθήσουν να το προστατεύσουν και να το αντιμετωπίσουν με σεβασμό. Η φωτογραφία έχει τη δύναμη να το πετύχει αυτό."

Η βιολογική θεωρία της επίκτητης συμπεριφοράς, τα χαρακτηριστικά που αποκτούμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας, είναι πολύ σημαντική στην προκειμένη περίπτωση. Δεν είναι κάτι που ο Javier απλώς προσπαθεί να ενσταλάξει στους άλλους, αλλά κάτι που έχει επίσης επηρεάσει τη ζωή και τη δουλειά του. "Οι αντιδράσεις μας σε αυτού του είδους τα ζώα", όπως μας εξηγεί, "αφορούν περισσότερο τη φροντίδα και την προστασία, παρά τη φύση. Αν πάτε στο τροπικό δάσος, θα δείτε παιδιά να παίζουν με ταραντούλες και σκορπιούς. Δεν φοβούνται, αλλά πάντα συμπεριφέρονται στα ζώα με σεβασμό. Από την άλλη, αν μεγαλώνεις σε περιβάλλον όπου η οικογένειά σου λέει 'μην πας κοντά, είναι επικίνδυνο', πώς γίνεται να εξελιχθείς σε κάτι διαφορετικό;"

Η επίκτητη συμπεριφορά του ίδιου του Javier ήταν να τον συναρπάζουν τα πλάσματα που τον περιβάλλουν, ήδη από όταν ήταν μικρό παιδί. Μεγάλωσε στην ισπανική επαρχία και ήταν πάντα στη φύση. Στα 14, οι γονείς του τού έδωσαν μια μικρή ψηφιακή φωτογραφική μηχανή για να καταγράφει ό,τι τον ενδιαφέρει, και αυτό τον καθόρισε. Στα 18, άρχισε να φωτογραφίζει με μια SLR και έναν ειδικό φακό macro, με τον οποίο βούτηξε ακόμα πιο βαθιά στο θέμα του, ανακαλύπτοντας τον συναρπαστικό βαθμό λεπτομέρειας.

Η εμπειρία του στον τομέα της βιολογίας τον βοηθάει με αυτό που κάνει τώρα; "Σίγουρα με βοηθάει να έχω υπομονή" λέει γελώντας, "καθώς σε μεγάλο βαθμό στη βιολογία, απλά περιμένεις για να παρατηρήσεις κάτι, μια αντίδραση, μια συμπεριφορά του θέματος που μελετάς... και μετά μπορείς να το καταγράψεις. Αν είσαι βιολόγος σε εργαστήριο, μπορεί να το καταγράψεις ως δεδομένα, αλλά αν είσαι ερευνητής ζωολόγος, όπως εγώ, τα δεδομένα είναι η φωτογραφία. Ως βιολόγος, αναζητάς ενδιαφέρουσες ιστορίες και θέματα. Πηγαίνεις σε εκπληκτικά μέρη και βρίσκεις είδη που δεν έχουν μελετηθεί ξανά, και μπορείς να μεταδώσεις στον κόσμο αυτά που μαθαίνεις."

Η καταγραφή συμπεριφοράς έχει κεντρικό ρόλο για την επίτευξη των σκοπών του Javier μέσω των φωτογραφιών του, και για εκείνον, επιτυχία σημαίνει να καταφέρνει να τη συνδυάζει με τον καθαρό αισθητισμό. Μια υπέροχη στιγμή συνδυασμένη με υπέροχη σύνθεση και υπέροχο φως.

"Το πρόβλημα είναι ότι σχεδόν ο καθένας μπορεί να τραβήξει μια όμορφη φωτογραφία πλέον", συνεχίζει. "Αυτό που εγώ ψάχνω είναι να καταγράψω κάτι σημαντικό να συμβαίνει. Και πάλι, με βοηθάει η ιδιότητά μου ως βιολόγου, καθώς η εμπειρία με βοηθάει να κατανοήσω το θέμα και να προβλέψω τι θα συμβεί μετά. Με βοηθάει ως φωτογράφο να αποτυπώσω μια κρίσιμη στιγμή."

Έτσι, φτάνουμε στην πρόσφατη επιτυχία του στον διαγωνισμό φωτογραφίας άγριας ζωής (Wildlife Photographer of the Year – WPOTY) 2018, όπου τιμήθηκε με το βραβείο για το καλύτερο πορτφόλιο. Από όλες τις φωτογραφίες του, η πιο εντυπωσιακή είναι το "Mother Defender", το πορτραίτο μιας μεμβρακίδας μήκους 1 εκατοστού, που προστατεύει τα μικρά της στο κάτω μέρος ενός μίσχου, χρησιμοποιώντας την αγκαθωτή προεξοχή στη ράχη της για να αποκρούσει τους θηρευτές. Το συγκεκριμένο σετ φωτογραφιών είναι για τον Javier το πιο επιτυχημένο του, καθώς αποτυπώνει τον συνδυασμό φύσης και ομορφιάς που αποζητά. "Είμαι περήφανος για αυτές τις φωτογραφίες, γιατί είναι ο τέλειος συνδυασμός. Μια μοναδική στιγμή στη ζωή του θέματος, ειπωμένη με ενδιαφέροντα τρόπο."

Χάρηκε ιδιαίτερα με το βραβείο στην κατηγορία των πορτφόλιο. Όπως εξηγεί, "κατά τη γνώμη μου, αποτελεί μία από τις σημαντικές κατηγορίες του διαγωνισμού. Μπορείς να φτιάξεις μια ιστορία ή να εργαστείς με ένα συγκεκριμένο θέμα για περισσότερο χρόνο. Άνθρωποι που σέβομαι, όπως φωτογράφοι του National Geographic, έχουν επίσης κερδίσει το βραβείο πορτφόλιο και το θεωρώ μεγάλη τιμή." Όσο πιο μακρύς ο φακός, τόσο λιγότερες οι πιθανότητες να ενοχλήσεις ένα νευρικό θέμα. Και ο Javier επιλέγει τον φακό του προσεκτικά, χρησιμοποιώντας τόσο τον FE 50 mm f/2.8 Macro όσο και τον FE 90 mm f/2.8 Macro με την α7R III. "Είναι οι φακοί που χρησιμοποιώ περισσότερο, αλλά φυσικά, εξαρτάται απόλυτα από το θέμα. Η επιπλέον εμβέλεια των 90 mm μπορεί να φανεί πολύ χρήσιμη, αλλά χρησιμοποιώ και τον FE 28 mm f/2 όταν θέλω να δείξω ένα ζώο στο περιβάλλον του. Ο FE 100-400 mm f/4.5-5.6 GM επίσης είναι υπέροχος, καθώς εστιάζει σε κάτι λιγότερο από ένα μέτρο, επιτρέποντάς μου να τραβάω θέματα όπως πεταλούδες, αν και τον χρησιμοποιώ και στα πουλιά, τα θηλαστικά και τα μεγαλύτερα πλάσματα."

Στο ίδιο πλαίσιο, εκτιμάει ιδιαίτερα τη λειτουργία ριπής στα 10 fps της α7R III και τη λειτουργία αθόρυβης λήψης, η οποία εξαλείφει αποτελεσματικά τον ήχο του κλείστρου. Όπως λέει, είναι πολύ χρήσιμες λειτουργίες όταν πρόκειται για νευρικούς εκπροσώπους της πανίδας, καθώς "ο συνδυασμός υψηλού ρυθμού καρέ και έλλειψης θορύβου σημαίνει ότι μπορείς να αποτυπώσεις ακριβώς την στιγμή που θέλεις. Επιπλέον, βρίσκω πολύ χρήσιμο το ηλεκτρονικό εικονοσκόπιο, ιδιαίτερα στη macro, με το πολύ μικρό βάθος πεδίου, καθώς μπορώ να χρησιμοποιήσω την εστίαση με τονισμό περιγραμμάτων στο εικονοσκόπιο και να βεβαιωθώ ότι το θέμα είναι απόλυτα ευκρινές. Και δεν φοβάμαι να εξαντλήσω το ISO. Ξέρω ότι θα μου δώσει καλή ποιότητα."

Έχει βρεθεί ποτέ στο στόχαστρο της συμπεριφοράς που μελετάει; Ή πολύ κοντά σε κάποιο δυνητικά επικίνδυνο θέμα; "Όντως, πολλά ερπετά και έντομα είναι δηλητηριώδη", εξηγεί ο Javier, "αλλά δεν είναι επικίνδυνα, εφόσον τα σέβεσαι. Μόνο όταν κάποιος πάει να τα αγγίξει ή να τα μεταχειριστεί με κάποιον τρόπο, νιώθουν ότι απειλούνται και τότε θα επιτεθούν. Δεν πρόκειται να σε τσιμπήσουν για πλάκα. Έτσι συνειδητοποιείς ότι ο κίνδυνος είναι ο άνθρωπος. Έξω στη φύση, φοβάμαι μόνο τους ανθρώπους, και όχι τα ζώα!"