“Για εμένα, η μουσική είναι μακράν η καλύτερη μορφή τέχνης”, λέει ο Kaupo Kikkas, όταν τον ρωτάμε ποια είναι τα δύο μεγαλύτερα πάθη του. Κάτι που μπορεί να εκπλήσσει όσους έχουν δει τα εκπληκτικά πορτραίτα του, αλλά δεν θα έπρεπε. Βγάζει απόλυτα νόημα, όταν γίνει κατανοητό το έργο και η προσωπική ιστορία του Kaupo, καθώς και ο άρρηκτος δεσμός ανάμεσα στο πάθος και τη δημιουργικότητα.
"Η μουσική είναι μια αφηρημένη έννοια που δεν μπορείς να τη μετρήσεις. Η φωτογραφία είναι η άλλη μου αγάπη, πιο παραστατική και πιο κοντά στην πραγματικότητα. Επομένως, γιατί είμαι φωτογράφος; Νιώθω ότι μπορώ να είμαι πιο χρήσιμος στον κόσμο ως καλός φωτογράφος, παρά ως μέτριος μουσικός!"
Βέβαια, η ειλικρίνεια του Kaupo συνοδεύεται από μεγάλη δόση μετριοφροσύνης, αλλά αυτό που καταλαβαίνουμε από τις δύο μεγάλες του αγάπες είναι ότι η εξειδικευμένη φωτογραφία μπορεί να προσφέρει πολύ ισχυρό κίνητρο. Η εστίαση και η αφοσίωση είναι κάτι που πολύ συχνά διαχωρίζει τις εξαιρετικές λήψεις από τις μέτριες. Η ειδίκευση προκύπτει όταν βρεις κάτι που δεν μπορείς να σταματήσεις να φωτογραφίζεις. Όταν είναι τόσο φυσικό και απολαυστικό που σταματάει να είναι δουλειά. Φωτογράφισε αυτό που αγαπάς και ο κόσμος θα το δει στις εικόνες σου και θα ανταποκριθεί. Στο έργο του Kaupo, η αγάπη του για τη μουσική είναι έκδηλη στις φωτογραφίες του.
Όλα αυτά φυσικά, δεν έγιναν με τη μία. Τα διάφορα στοιχεία χτίστηκαν όπως οι νότες στις συγχορδίες. “Φοίτησα σε μια εξειδικευμένη σχολή Σοβιετικού στιλ μουσικής στην Εσθονία”, εξηγεί, “και η προσέγγιση αυτών των σχολών είναι σκληρή και σοβαρή. Είχες μία μόνο επιλογή: να γίνεις μουσικός ή αποτυχημένος μουσικός.” Από τότε όμως, ενδιαφερόταν για τη φωτογραφία και γοητεύτηκε όταν κράτησε την πρώτη μάλλον ψηφιακή μηχανή στην Εσθονία, με μόνο 0,3 megapixel. Πήρε μια μηχανή με φιλμ για να μάθει παραδοσιακές τεχνικές και, όταν τελείωσε τη σχολή, βιοπορίστηκε ως φωτογράφος στη Φινλανδία, όπου επίσης σπούδασε φωτογραφία. Τελικά όμως, ο Kaupo ένιωσε ότι έπρεπε να επιλέξει. “Η μουσική ήταν οι σπουδές μου και η πιθανή καριέρα μου, αλλά δεν μπορούσα να προχωρήσω με ημίμετρα. Είναι μία από τις αρχές μου, να μην κάνω τα πράγματα μισά.”
Αλλά αν είσαι μουσικός, μένεις μουσικός για πάντα, και μετά από 10 χρόνια, αποφάσισε να τα συνδυάσει εστιάζοντας στη συνεργασία με μουσικούς που γνώριζε. Ο πρώτος του πελάτης ήταν ο μέντοράς του στο κλαρινέτο. Ωστόσο, συνέχισε να έχει κάποιες αμφιβολίες.
"Δεν πίστευα ότι θα μπορούσα να ειδικευτώ πλήρως στην Εσθονία. Δεν έχει χρήματα η σκηνή της κλασικής μουσικής εκεί, αλλά σκέφτηκα ότι ίσως θα μπορούσα να το κάνω διεθνώς. Έκανα κάποιες δουλειές δωρεάν, και μετά για πολύ μικρό αντίτιμο, μόνο για να ακουστεί το όνομά μου. Τελικά, κατάφερα να αντικαταστήσω όλες τις εμπορικές δουλειές μου, που πλήρωναν καλύτερα, με το να ασχολούμαι μόνο με τη μουσική."
Φυσικά, η μουσική φωτογραφία αποτελεί ευρύτατο πεδίο, και τα πορτραίτα του Kaupo είναι μία μόνο από τις πολλές εκφράσεις της. “Πρόκειται για απλοποίηση”, όπως μας εξηγεί. “Για εμένα υπάρχουν κυρίως δύο είδη: η μουσική φωτογραφία συγκεκριμένων διοργανώσεων και το ντοκιμαντέρ, το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει και συναυλίες ή φεστιβάλ. Οι φωτογραφίες συναυλιών μπορούν να είναι καλλιτεχνικές, αλλά είναι σπάνιο σε αυτό το επίπεδο, και στην ουσία δεν υπάρχουν προσδοκίες. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει το πορτραίτο, που κάνω εγώ. Πρόκειται για πολύ διαφορετική προσέγγιση, γιατί απαιτείται περισσότερη επικοινωνία με το θέμα”. Κάτι που φαίνεται ακόμα και στη φυσικότητα με την οποία τα θέματά του κρατούν τα μουσικά όργανά τους.
"Εάν η σύνδεση ή η προσέγγιση είναι λάθος, μπορείς εύκολα να καταλήξεις με απολύτως κανένα αποτέλεσμα μετά από μια φωτογράφιση. Αλλά το κόλπο είναι να συνειδητοποιήσεις ότι η λήψη πορτραίτου δεν είναι κάτι μονόπλευρο. Είναι ντουέτο, όχι σόλο. Όταν δουλεύω με μουσικούς, τους λέω "δείτε το σαν μουσική δωματίου", και έτσι το καταλαβαίνουν καλά. Γιατί ένας πιανίστας και ένας τσελίστας αποτελούν συνδυασμό, υπάρχει εμπιστοσύνη μεταξύ τους. Το ίδιο συμβαίνει και με τη φωτογραφία. Δεν είναι αρκετό να προσπαθεί σκληρά μόνο ένας από τους δύο. Πρέπει να κινείσαι προς έναν στόχο.”
Αυτό, όπως λέει, προέρχεται από την ικανότητα συναισθηματικής ταύτισης με τον άλλο και τη δημιουργία σχέσης με το θέμα, καθώς και από τη βαθιά κατανόησή του για τη μουσική, στοιχείο που δημιουργεί μια πιο προσωπική σύνδεση που αποτυπώνεται στις εικόνες του.
Όπως παρατηρεί, κάποιοι άνθρωποι αγχώνονται όταν τους φωτογραφίζουν, και, επομένως, για εκείνον είναι πολύ σημαντικό να χαλαρώνουν και να υπάρχει σεβασμός. Αυτό είναι κάτι που φαίνεται στις φωτογραφίες του, τα πρόσωπα εκπέμπουν μια χαλαρότητα. Όπως λέει ο ίδιος, “Σε πολλά πορτραίτα, βλέπεις ότι κρατούν την αναπνοή τους, ότι οι ώμοι είναι σφιγμένοι και βρίσκονται σε στάση άμυνας. Και πάλι, ο τρόπος να το αποφύγεις είναι να μπεις στη θέση τους. Όχι να είσαι απλώς ένας φωτογράφος που καταφθάνει με αυστηρές οδηγίες. Εάν θέλεις να επιβάλεις ένα στιλ ή ιδέες που δεν ταιριάζουν στο θέμα, τα πράγματα μπορεί γρήγορα να πάνε στραβά. Η τεχνική δεν πρέπει να κατακυριεύει το θέμα, γιατί έτσι η εικόνα θα λέει περισσότερα για την πρώτη παρά για το δεύτερο.”
Η χρήση υπέροχων τοποθεσιών επίσης διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη δουλειά του Kaupo. Έτσι, πολλές από τις λήψεις του διαθέτουν ενδιαφέρον φόντο ή πλαίσιο που αναδεικνύει το θέμα. Αλλά και πάλι, δεν είναι τυχαίο. Με τον καιρό, καταγράφει νοητικά τοποθεσίες. “Πάντα περπατάω, με τα μάτια μου ανοιχτά, και προσπαθώ να βρω αξιόλογες τοποθεσίες. Κάποιες φορές, μπορεί να κουβαλάω μια τοποθεσία στο μυαλό μου για χρόνια. Όπως μία σε έναν παλιό βάλτο, όπου υπήρχαν ρίζες 100 ή 1000 ετών. Έμοιαζε τόσο παράξενη και ερημωμένη, σαν μετά από μια καταστροφή. Και ξαφνικά, βρίσκεται ένα θέμα που βγάζει νόημα σε αυτό το σκηνικό.”
Σύμφωνα με τον Kaupo, οι ενδιαφέρουσες τοποθεσίες τον βοηθούν να κρατάει τα πράγματα ενδιαφέροντα τόσο για τον ίδιο, όσο και για το κοινό. Επιπλέον, επενδύει χρόνο σε προσωπικά έργα, για τον ίδιο λόγο.
Όπως αναφέρει, "Κάθε χρόνο, γίνεται όλο και πιο σημαντικό για μένα το να μην επαναλαμβάνομαι ως φωτογράφος πορτραίτου. Ναι, το θέμα αλλάζει, αλλά με φοβίζει το να αποκτήσω υπερβολικά αναγνωρίσιμο οπτικά στιλ. Χρειάζομαι να δουλεύω με τον δικό μου τρόπο, που το ονομάζω ελεύθερη τέχνη, όπου μια ιδέα με συγκινεί και μπορώ να αντιδράσω με τον δικό μου τρόπο. Έτσι, μπορώ να δίνω τον καλύτερο εαυτό μου ως φωτογράφος, αλλά συνεχίζω να είμαι απίστευτα τυχερός που το αντικείμενό μου είναι επίσης και το πιο σημαντικό πράγμα για εμένα."
"Δούλεψε σκληρά και αγάπα αυτό που κάνεις. Τα υπόλοιπα θα ακολουθήσουν."
