Ποιο είναι το καθήκον του φωτογράφου ντοκιμαντέρ; Να κυνηγήσει την αλήθεια; Να μετατρέψει τις ακραίες ανθρώπινες εμπειρίες σε έναν αντίλαλο που έχει απήχηση; Να ανταποκριθεί σε αυτό που συνεπαίρνει τους ανθρώπους όσο πιο αυθεντικά μπορεί; Ένα είναι σίγουρο, οι εικόνες του Brendan de Clercq από τα παρασκήνια του Εθνικού Μπαλέτου της Ολλανδίας πληρούν όλα τα κριτήρια της ντοκυμαντερίστικης φωτογραφίας.

Ο Brendan θαυμάζει τον χορό και τους(τις) χορευτές(τριες) εδώ και πολλά χρόνια. «Όταν ήμουν παιδί, χόρευα breakdance», αποκαλύπτει ο Brendan, «και όταν έγινα φωτογράφος, η αγάπη μου για τον χορό εξελίχθηκε σε μια αισθητική απόλαυση της κίνησης. Σήμερα, είτε πρόκειται για ντοκιμαντερίστικη δουλειά είτε για φωτογραφία μόδας, φωτογραφία δρόμου ή ακόμη και πορτραίτα, αντιλαμβάνομαι πολύ καλά πώς κινείται ένας άνθρωπος, πώς στέκεται και πώς περπατά».

Πράγμα που μας οδηγεί στο μπαλέτο, ένα θέαμα με κίνηση ακριβείας και τεχνικό λεξιλόγιο. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Brendan ήθελε να δημιουργήσει μια σειρά από αρχετυπικές εικόνες χορού. «Δεν είμαι ο τύπος που θέλει να τραβήξει φωτογραφίες στη σκηνή ή φωτογραφίες τέλεια σκηνοθετημένες. Θέλω να δω τι κρύβεται πίσω από την παράσταση. Την εκπαίδευση, το άγχος και τη σκληρή προσπάθεια των χορευτριών. Θέλω όμως να δείξω και τη χάρη που έχουν.»

Τι σημαίνει λοιπόν τελειότητα στη φωτογραφία ντοκιμαντέρ; «Είναι μια εικόνα που σε συνδέει με την ιστορία», απαντά ο Brendan, «και αυτό σημαίνει ότι δεν έχει σημασία αν η φωτογραφία δεν είναι τόσο ευκρινής ή φαίνεται η σκιά μου ή το φως είναι σκληρό. Η εικόνα χρειάζεται απλά να επικοινωνεί την ιστορία. Ήμουν πολύ τυχερός που είχα την ευκαιρία να φωτογραφίσω το Εθνικό Μπαλέτο της Ολλανδίας με αυτόν τον τρόπο, διότι συνήθως δεν επιτρέπεται να κάνεις φωτογράφιση στα παρασκήνια και είναι πολύ δύσκολο να λάβεις έγκριση. Όμως κατάλαβαν και αυτοί ότι αυτή είναι η δουλειά μου και αν μου επιτρέψουν να την κάνω όπως γνωρίζω, το αποτέλεσμα θα είναι πολύ καλό».

Μέρος της προσέγγισης του Brendan είναι να δημιουργεί μια σύνδεση με τα θέματά του. Το πιο ξεκάθαρο παράδειγμα αυτής της προσέγγισης είναι η φωτογραφία της Maia, η οποία ήταν η πρίμα μπαλαρίνα στην παράσταση «Λίμνη των Κύκνων» που έδωσε το Εθνικό Μπαλέτο της Ολλανδίας, ενώ κάθεται σε μια γωνιά της σκηνής και βρίσκεται σε ήσυχη περισυλλογή. «Γνωρίζω πώς να μιλώ στους ανθρώπους και μπορώ γρήγορα να έρθω κοντά τους. Γι' αυτό είμαι φωτογράφος πορτραίτου. Η Maia και εγώ είχαμε ήδη αναπτύξει μια καλή σχέση, οπότε για τη λήψη αυτής της φωτογραφίας, της ζήτησα απλά να καθίσει και να σκεφτεί το ταξίδι της στον χορό.»

«Το ταξίδι της μοιάζει λίγο με το δικό μου», συνεχίζει ο Brendan, «μετακόμισε σε μια νέα χώρα ως παιδί, αλλά είχε επίσης το βάρος όλης της εκπαίδευσης μπαλέτου στο μυαλό της. Ακόμη και όταν κάθεται εκεί, το σώμα της ενστικτωδώς ποζάρει και τα πέλματα των ποδιών της είναι τεντωμένα σαν να χορεύει. Έτσι, όταν κοίταξε μακριά, αναλογιζόμενη τη δική της ιστορία, τότε τράβηξα αυτή τη φωτογραφία. Την ήσυχη στιγμή που μπορείς να αντιληφθείς τη χάρη της και την αναστάτωσή της».

Δουλεύοντας κυρίως σε ασπρόμαυρο, ένα στιλ που απλοποιεί και προσθέτει αυθεντικότητα, ο Brendan γνώριζε ότι τόσο τα θέματά του όσο και ο ίδιος θα απολάμβαναν αυτό το εφέ. «Μεγάλωσα σε έναν σκοτεινό θάλαμο με τον πατέρα μου να τυπώνει ασπρόμαυρες φωτογραφίες και να κοιτάζει φωτογραφίες του πρακτορείου Magnum, οπότε η ασπρόμαυρη φωτογραφία είναι μέρος του εαυτού μου. Είναι όμως επίσης μέρος των παραστατικών τεχνών. Είναι ο Τζέιμς Ντιν και η Μέριλιν Μονρόε, είναι οι Beatles και οι Rolling Stones και για τους χορευτές και τις χορεύτριες μπαλέτου είναι ο Νουρέγιεφ και η Φοντέιν.»

Εκτός από αυτό, η φύση του ντοκιμαντέρ σημαίνει ότι σπάνια έχεις τον πλήρη έλεγχο της τοποθεσίας ή του φωτός και αυτό ήταν σίγουρα αλήθεια για τον Brendan στην προκειμένη περίπτωση. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν είναι πρόβλημα, αν ο φωτογράφος έχει κάμερες και φακούς που μπορούν να προσαρμοστούν στις εκάστοτε συνθήκες. «Δεν επιλέγεις εσύ το πότε θα υπάρξουν στιγμές που αξίζει να φωτογραφηθούν», συμφωνεί ο Brendan, «αλλά πρέπει να είσαι έτοιμος. Για το πρότζεκτ αυτό χρησιμοποίησα την Alpha 7R III της Sony και, παρόλο που έχω κάνει πλέον αναβάθμιση στις φωτογραφικές μηχανές Alpha 7R IV και Alpha 7R V, αυτός ο συνδυασμός ανάλυσης και αυτόματης εστίασης με κάνει να επιστρέφω στην Alpha 7R III ξανά και ξανά», συνεχίζει ο Brendan. «Μπορώ να κροπάρω ή να εκτυπώσω μεγάλες φωτογραφίες και γνωρίζω ότι υπάρχουν απίστευτες λεπτομέρειες που μπορούν να αποτυπωθούν. Ειδικά σε καταστάσεις όπως το μπαλέτο, γνωρίζω ότι η φωτογραφική μηχανή θα παρέχει το επίπεδο ποιότητας που αξίζουν αυτές οι στιγμές.»

Ακόμη και όταν εργάζεσαι με κινούμενα θέματα και σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού, «υπάρχει η απαίτηση για ευκρινή εστίαση στα μάτια», λέει ο Brendan, «διότι η ιστορία αντικατοπτρίζεται στα μάτια. Ευτυχώς, τα συστήματα αυτόματης εστίασης με εντοπισμό ματιού αυτών των φωτογραφικών μηχανών είναι σχεδιασμένα να παρέχουν, ξανά και ξανά, αυτό ακριβώς, ακόμα κι αν οι χορεύτριες βρίσκονται στη σκιά ή περιστρέφονται κατά τη διάρκεια μιας κίνησης.»

Για βοήθεια σε αυτές τις καταστάσεις, ο Brendan χρησιμοποιεί γρήγορους φακούς της Sony, συμπεριλαμβανομένων των φακών FE 24-70 mm f/2.8 GM και FE 35 mm f/1.4 ZA. «Περισσότερο φως σημαίνει ταχύτερη εστίαση», εξηγεί ο Brendan, «και τα μεγάλα διαφράγματα αυτών των φακών παρέχουν αυτή τη δυνατότητα. Προσωπικά, λατρεύω την πολυχρηστικότητα του φακού 24-70 mm και τη συνεχή φωτεινότητα που παρέχει. Αυτός είναι ο φακός που θα είχα πάντα στην τσάντα μου. Με τον φακό 35 mm, μπορείς να φωτογραφίζεις στο σκοτάδι και το φόντο απλά χάνεται στο μέγιστο διάφραγμα, πράγμα που σημαίνει ότι μπορείς να κάνεις το θέμα να φαίνεται σχεδόν εμβληματικό οπουδήποτε.»

«Για μένα, πρότζεκτ σαν αυτό με κάνουν να αγαπήσω ξανά τη φωτογραφία», καταλήγει ο Brendan. «Είναι μια ευκαιρία να αντικατοπτρίσω το πάθος των άλλων μέσω της δικής μου φωτογράφισης, ανταποκρινόμενος στα δικά τους ταλέντα, στα συναισθήματά τους, στις απώλειες και στα επιτεύγματά τους. Θέλω να κοιτάζω τις ζωές των ανθρώπων και να διατηρώ τις ιστορίες τους και ο εξοπλισμός Alpha με βοηθά πάρα πολύ να το πετύχω.»